نتایج یک مطالعه جدید ارتباط میان کوچک شدن یک عضله خاص و افزایش احتمال ابتلا به بیماری دمانس را برجسته کرده و نگاه تازه‌ای به هشدارهای زودهنگام آن ارائه می‌دهد. پژوهشی تازه نشان می‌دهد کاهش حجم عضله تمپورالیس می‌تواند یکی از نشانه‌های اولیه افزایش خطر دمانس باشد و توجه به سلامت عضلانی در کنار عوامل شناختی اهمیت زیادی دارد.
به گزارش وومنز هلث، دمانس یا همان زوال عقل یکی از بیماری‌های ویرانگر دوران سالمندی است که بنا بر برآوردها تا ۱۰ درصد بزرگسالان مسن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگرچه درمان قطعی برای این اختلال وجود ندارد، اما تشخیص زودهنگام می‌تواند به آغاز سریع‌تر برنامه‌های درمانی کمک کند و خانواده‌ها را برای مواجهه با مراحل بعدی بیماری آماده‌تر سازد.
اکنون پژوهشی تازه نشان می‌دهد کوچک شدن اندازه یک عضله خاص در بدن ممکن است زنگ خطری برای افزایش خطر دمانس باشد. این موضوع البته پیچیدگی‌هایی دارد، اما نتایج مطالعه و تحلیل پژوهشگران اطلاعات مهمی را درباره ارتباط میان ساختار عضلانی و سلامت شناختی آشکار می‌کند.
این مطالعه چه یافته‌هایی داشت؟
این تحقیق که نتایج آن در نشست سالانه انجمن رادیولوژی آمریکای شمالی ارائه شد، داده‌های ۶۲۱ فرد سالم از نظر شناختی را بررسی کرد؛ شرکت‌کنندگانی که در طرح تصویربرداری عصبی بیماری آلزایمر حضور داشتند.
پژوهشگران با استفاده از تصاویر ام‌آر‌آی، عضله «تمپورالیس» را که به ناحیه فک مرتبط است، اندازه‌گیری و افراد را بر اساس میزان حجم عضله در دسته‌های مختلف طبقه‌بندی کردند. سپس در دوره‌ای حدود ۵.۸ ساله، وضعیت شرکت‌کنندگان از نظر بروز دمانس، تغییرات ساختاری مغز، عملکرد شناختی و توانایی‌های عملکردی زیر نظر گرفته شد.
آیا کاهش عضله نشانه هشداردهنده دمانس است؟
این نخستین مطالعه‌ای نیست که میان کاهش توده عضلانی و افت عملکرد شناختی ارتباط پیدا می‌کند. برای مثال، پژوهشی در سال ۲۰۲۲ با مشارکت بیش از ۸ هزار سالمند نشان داد که کاهش عضله با افت سریع‌تر عملکردهای اجرایی مرتبط است. تحقیقات دیگری نیز ارتباط میان توده عضلانی پایین و افزایش خطر اختلال شناختی و دمانس در افراد مسن را تأیید کرده‌اند.
عضله کوچک‌تر تمپورالیس می‌تواند نشانه‌ای از سارکوپنیا باشد؛ وضعیتی که به کاهش تدریجی عضله و قدرت در اثر افزایش سن اشاره دارد. سارکوپنیا معمولاً با ضعف جسمانی، کاهش تحرک و اختلالات متابولیک همراه است؛ عواملی که همگی با کاهش عملکرد شناختی و بروز دمانس ارتباط دارند.
اگرچه هنوز دلیل دقیق این ارتباط کاملاً مشخص نشده است، اما کاهش عضله احتمالاً بخشی از فرآیندهای گسترده‌تری است که سلامت مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این وضعیت اغلب منعکس‌کننده مشکلات زیرساختی دیگری همچون سوءتغذیه، کم‌تحرکی و التهاب‌های سیستماتیک است؛ عواملی که به‌طور مستقیم با خطر دمانس مرتبط هستند.
پژوهشگران تأکید می‌کنند که کاهش عضله باید به‌عنوان یک «نشانه هشداردهنده مهم» در نظر گرفته شود، به‌ویژه زمانی که با افزایش سن شدت بیشتری پیدا می‌کند. توجه به این موضوع و مداخله به‌موقع می‌تواند در حفظ سلامت عمومی و محافظت از عملکرد شناختی مؤثر باشد.
سایر نشانه‌های هشداردهنده دمانس
مطالعات پیشین چندین عامل مهم را به‌عنوان نشانه‌های بالقوه دمانس معرفی کرده‌اند؛ از جمله:
وضعیت نامطلوب سلامت جسمانی
سابقه سکته مغزی
نداشتن سابقه شغلی یا سابقه کاری بسیار محدود
ابتلا به دیابت یا داشتن شاخص توده بدنی ۳۵ یا بیشتر در سن ۶۰ سالگی
نداشتن فعالیت بدنی
عملکرد ضعیف در تست‌های جسمانی مانند قدرت دست، سرعت راه‌رفتن، تعادل و ظرفیت تنفسی
مصرف الکل
نداشتن ویژگی‌های شخصیتی مسئولانه
داشتن برخی ژن‌های خاص
نداشتن سرگرمی یا فعالیت‌هایی که به یادگیری و تقویت ذهن کمک کنند
هرچند وجود این عوامل الزاماً به معنای ابتلا به دمانس نیست، اما می‌تواند احتمال بروز آن را افزایش دهد.
آیا می‌توان از دمانس پیشگیری کرد؟
دمانس اختلالی پیچیده است و دانشمندان هنوز در حال بررسی عوامل بنیادی بروز آن هستند. با این حال، چندین توصیه پزشکی وجود دارد که به‌طور عمومی پذیرفته شده و می‌تواند به کاهش خطر ابتلا کمک کند. این توصیه‌ها عبارت‌اند از:
مراقبت از سلامت قلب
تلاش برای انجام حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی در هفته
داشتن تعاملات اجتماعی منظم
یادگیری مداوم و تحریک ذهن
بررسی کمبودهای ویتامینی
تحریک حواس از طریق فعالیت‌های متنوع
محافظت از سر در برابر ضربه و آسیب
کاهش استفاده از صفحه‌نمایش‌ها و خاموش کردن آن‌ها چند ساعت پیش از خواب
در مجموع، پژوهش تازه بار دیگر اهمیت توجه به وضعیت عضلات و سلامت جسمی را در کنار سلامت شناختی یادآوری می‌کند. نشانه‌هایی مانند کاهش عضله تمپورالیس ممکن است اطلاعات ارزشمندی درباره خطر دمانس ارائه دهند و به افراد کمک کنند زودتر اقدام به تغییر سبک زندگی و بهبود سلامت عمومی کنند.
