نیویورک تایمز در گزارشی از اعتراضات ایران نوشت: تظاهرکنندگان با شعار مرگ بر دیکتاتور خواهان پایان جمهوری اسلامی هستند. یکی از معترضان بنام نادر همچون دهها هزار ایرانی دیگر که طی دو هفته گذشته در تظاهرات سراسری علیه حاکمیت شرکت کردهاند، فهرست بلندی از نارضایتیها دارد: از افزایش قیمت کالاها، بیکاری چندین میلیونی، و فساد دولتی تا سرکوب سیاسی و قانون پوشش اجباری زنان که همین موضوع زمانی باعث اعتراضات عمومی اخیر شد که مهسا امینی در بازداشت پلیس اخلاق جان باخت. اما وضعیت دهشتناک اقتصاد ایران یکی از نیروهای اصلی است که ایرانیان را برای تغییر اوضاع به خیابانها کشانده است.
نومیدی اقتصادی یکی از عوامل اتحاد مخالفان و موافقان دولت است. چنانکه «عبدالرضا داوری» تحلیلگر محافظه کار، که اعتراضات اخیر را محکوم کرده، اعتراف میکند: ۹۵درصد مردم ایران، فارغ از دیدگاههای سیاسیشان، نگران معیشت امروز و آینده خود و فرزندانشان هستند.
چندین دهه سوءمدیریت و فساد حکومتی، در کنار تحریمها و همهگیری کووید باعث شده تا اقتصاد ایران به سطح ده سال پیش سقوط کرده و حتی از آن بدتر شده و در همان وضعیت منجمد شود.
ایرانیانی که طی چندین سال گذشته عمر خود را صرف کاهش میزان مصرف گوشت، جستجوی کار و طولانیتر کردن زمان تشکیل خانواده، حالا خشمگیناند و مقامات جمهوری اسلامی را مقصر و مسئول نابسامانی اقتصادی میدانند.
طبقه متوسط ایران ناچار به انطباق با شرایط دشوار جدید خود شده و طبقه کارگر نیز به زیر خط فقر سقوط کرده است. کسب و کارها تعطیل شده و اجارهبها چندین برابر افزایش یافته است. محصولات خارجی از فروشگاهها ناپدید شده و پول ایران چنان ارزش خود را از دست داده که عملاً چهار صفر خود را از دست داده است.
امیر ۲۴ساله دانشآموخته معماری که حالا در یکی از مراکز خرید تهران لباس میفروشد، میگوید بیشتر همکلاسیهایش از دانشکده فنی فروشنده مغازهاند یا راننده تاکسی. او که در خانه پدر و مادرش زندگی میکند، میگوید: «برای بسیاری از ما رویاها تحققناپذیرند و شاید تنها راه، خروج از کشور باشد».
وزارت کار در گزارش سال گذشته خود رسماً اعلام کرد: سی میلیون شهروند ایرانی یعنی از هر سه نفر یک نفر در خط فقر زندگی میکند. هر چند ابراهیم رئیسی در تبلیغات انتخاباتیاش وعده تک رقمی کردن تورم را داد، اما «جراحی اقتصادی» او به افزایش بیشتر تورم و کاهش قدرت خرید مردم منجر شد.
در یکسال گذشته بحران آب در اصفهان و خوزستان و افزایش شدید بهای کالاهای اساسی باعث اعتراضات مردم شده و معلمان، کارمندان دولت، رانندگان اتوبوس و کسبه بازار نیز همگی به حقوق بازنشستگی و افزایش هزینهها اعتراض کردهاند. در چنین شرایطی است که انتشار خبر درگذشت مهسا امینی در بازداشت پلیس، بسیاری از ایرانیان را آماده شرکت در اعتراضات کرد.
اعتراضکنندگان خیابانی ناامید از برنامههای شکستخورده دولت های گذشته و حال به خیابانها آمده و با شعار «مرگ بر دیکتاتور» خواستار پایان دادن به رهبری تندرو و انعطافناپذیر روحانیت و نظام جمهوری اسلامی شدهاند. (فیلم زیر)
