آیا وعدهها بر واقعیت تلخ تأثیر میگذارد: سخنرانی مسعود پزشکیان در سازمان ملل
همزمان با تشدید آزار و سرکوب بهائیان در ایران
نیویورک ٢ مهر ۱۴۰۳ (۲٣ سپتامبر ۲۰۲۴) – مسعود پزشکیان، رئیسجمهور جدید ایران، به دنبال موجی از وعدههایی که در چند ماه گذشته به مردم ایران داده است، به سازمان ملل متحد سفر میکند.
او امسال تابستان در کمپین انتخاباتی ریاست جمهوری خود گفت که تمدن ایران «میراثی ارزنده» است اما با «چالشها و مسائل بزرگی … دست به گریبان است» و «گشودن این گرهها و حل و فصل مسائل پیش روی کشور، جز با همراهی و مشارکت تک تک شهروندان ایرانزمین امکانپذیر نیست».
دکتر پزشکیان به طور مشخص وعده داده است که دولت او به حقوق تمام اقلیتهای قومی و دینی احترام خواهد گذاشت.
برای مثال او در هفتهای که گذشت، روز ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ (۱۶ سپتامبر ۲۰۲۴) در نشستی خبری در تهران گفت: «همهٔ کسانی که در این کشور زندگی میکنند، بر اساس توانمندی، حق دارند و باید در جایگاهی قرار بگیرند که حقشان است… شما (نمیتوانید) به آن چیزی که من عبادت میکنم توهین بکنید… شما نمیتوانید آن اعتقاد را نادیده بگیرید. احترام متقابل و گفتوگوی متقابل، یکی از اصول توسعه است.»
رئیسجمهور همچنین گفت هیچ تفاوتی بین انسانها وجود ندارد: «مردم مانند دندانهای شانه برابر هستند.»
با وجود این در جمهوری اسلامی ایران، همچنان فاصلهٔ زیادی بین قول و عمل وجود دارد، به ویژه در مورد آزار و سرکوب بهائیان.
سیمین فهندژ، نمایندهٔ جامعهٔ جهانی بهائی در سازمان ملل در ژنو، گفت: «مایلیم با خوشبینی به اظهارات رئیسجمهور پزشکیان نگاه کنیم، اما بر اساس تجربیات گذشته و کنونی، بیشتر باید به عملکرد ایشان توجه کنیم تا به گفتهها.»
خانم فهندژ افزود: «این وعدهها، هنوز منجر به هیچ تغییری در واقعیت زندگی بهائیان نشده است، شواهد آزار و سرکوب مداوم آنان بدتر و بزرگتر از آن است که بتوان آنها را نادیده گرفت. همهٔ رؤسای جمهور پیشین ایران وعدههای مشابهی دادهاند مبنی بر ایجاد ایرانی که در آن همه با هم برابرند، اما فارغ از اینکه چه کسی بر مسند قدرت نشسته، بهائیان ایران همچنان از گهواره تا گور، با همان آزار و سرکوب مداوم مواجه بوده و هستند. هدف حکومت ایران از بین بردن جامعهٔ بهائی به عنوان جامعهای زنده و پویا در کشور است. این حکومت در قانون اساسی و کلیهٔ قوانین و سیاستهای عمدهٔ خود علیه بهائیان تبعیض قائل میشود و دستورالعملهای رسمی دولتی ویژهای در مورد “مسئلهٔ بهائیان” صادر کرده است. چالش دکتر پزشکیان رفع موانع متعددی است که مانع از زندگی بهائیان در ایران به عنوان شهروندان برابر میشود.»
سخنان رئیسجمهور در تضاد شدید با جدیدترین حملات به بهائیان در نقاط مختلف ایران در هفتههای اخیر است.
● گفتههای دکتر پزشکیان: ارتباط میان ایرانیان از «اقوام و مذاهب مختلف» باید «از طریق گفتوگوهای فرهنگی و هنری»، «تقویت» شود.
○ واقعیت: در مردادماه پروندهٔ فرسایشی و بسیار ناعادلانهٔ ۱۰ زن بهائی در اصفهان، با حضور این زنان در دادسرای انقلاب اصفهان و متهم شدن به جرم «ترویج عقاید بهائی»، وارد مرحلهٔ جدیدی شد. دلیل این اتهام، برگزاری کلاسهای زبان انگلیسی، موسیقی، یوگا و نقاشی برای نوجوانان، کودکان و مهاجران افغانستانی در این شهر بود. این اتهامها نتیجهٔ شکایتهای خصوصی همسایگان این بهائیان است که با فشار مأموران دولتی و با تهدید تلفنی و احضار این همسایگان به دادگاه اخذ شده است. با وجود اینکه دادگاه هنوز در حال برگزاری است این ۱۰ زن عملاً مجرم شناخته شدهاند.
● گفتههای دکتر پزشکیان: «کرسی آزاد اندیشی معنیاش این نیست که … (من را) از دانشگاه اخراج کنند یا از شغلم مرا بیرون کنند. این است که میگویم باید ما ذهنمان را باز کنیم تا بتوانیم کنار هم قرار بگیریم.»
○ واقعیت: هزاران جوان بهائی بیش از چهار دهه است که بیرحمانه و به طور سیستماتیک از ورود به دانشگاههای ایران محروم یا اخراج شدهاند، از جمله آخرین آنها گروه بزرگی از جوانان بهائی در دو ماه گذشته است. همچنین در راستای سیاست دولت ایران برای منع کلیهٔ بهائیان از تحصیلات عالی، بهائیان از شرکت در یک دورهٔ عملی در دانشگاه شهید بهشتی تهران محروم شدند. طبق اخبار دریافتی جامعهٔ جهانی بهائی، تنها در تابستانی که گذشت، دو معلم موسیقی در قائمشهر پس از ارسال نامهای از وزارت اطلاعات به کارفرمایانشان، از کار خود اخراج شدند. وزارت اطلاعات زیر نظر رئیسجمهور پزشکیان فعالیت میکند. یک فروشندهٔ بهائی در شیراز نیز پس از تعطیلی فروشگاه لوازم لولهکشی خود در تعطیلات بهائی، توسط نهادهای امنیتی تهدید شد. مأموران همچنین در کرمان و شیراز به خانهٔ تعداد بیشماری از بهائیان یورش برده و اموال آنها را مصادره کردند.
● گفتههای دکتر پزشکیان: حکومت ایران و مردم باید «در حوزهٔ اقوام و مذاهب»، «تلاش حداکثری در ارتقای عدالت اجتماعی و جایگاه شهروندی» به جا آورند.
○ واقعیت: در ماه گذشته بهائیان بسیاری دستگیر شدهاند. خانوادههایشان از هرگونه خبری در مورد محل نگهداری یا سلامتی عزیزانشان محروم بودهاند و کودکان خردسال از مادران خود جدا شدهاند. خانهٔ یک مادر در شیراز مورد تفتیش قرار گرفت و حتی او را در حضور فرزند دو سالهاش دستگیر کردند. مادر دیگری در تبریز که فرزندی چهار ساله دارد، با وجود بستری بودن پدرش در بخش مراقبتهای ویژه، دستگیر شد. همچنین یک مرد بهائی که برادرش به تازگی فوت کرده بود، با وجود آنکه خانوادهاش خواستار تعویق دستگیری وی حداقل تا پایان مراسم خاکسپاری شدند، دستگیر و بازداشت شد. در همین حال، دو زن بهائی، یکی در فردیس و دیگری در ارومیه، توسط مأموران اطلاعات دستگیر شدند. وسایل یکی از آنها ضبط و دیگری از حق آزادی به قید وثیقه ممنوع شد. هر دوی آنها بدون رعایت روند قانونی در زندان هستند.
● گفتههای دکتر پزشکیان: باید به «حقوق شهروندی» ایرانیان توجه شود نه «تفاوتهای زبانی و مذهبی» آنها.
○ واقعیت: جامعهٔ جهانی بهائی به طرز نگرانکنندهای متوجه موارد جدید تلاش مداوم دولت برای «پاکسازی» ایران از تاریخ و هویت بهائی شده است، از جمله آتش زدن آرامستان بهائیان در اهواز توسط افراد ناشناس و همچنین تنشهایی در کاشان بر سر دفن یک بهائی. آرامستان بهائیان تهران سالهاست که توسط مأموران وزارت اطلاعات به روی بهائیان مسدود شده است. این مأموران، درگذشتگان بهائی را بدون رعایت آداب خاکسپاری و بیاطلاعی خانوادههایشان، در گورهای دستهجمعی، که محل دفن هزاران زندانی سیاسی دههٔ ۱۳۶۰ است، دفن کردهاند.
● گفتههای دکتر پزشکیان: «دستور خداست، میگوید شما کاری بکنید که بتوانید آدمهایی باشید که حرفها را بشنوید و تبعیت از حرفی بکنید که بهترین است. این در گفتوگو امکانپذیر است. نه اینکه الا و بالله بگویید که نه، ما این را گفتهایم و شما حق ندارید حرف بزنید.»
○ واقعیت: مقامات زندان اوین تهران، کلیهٔ تماسهای تلفنی و ملاقاتهای خانوادگی مهوش ثابت، زن بهائی شناختهشده در سطح بینالمللی را ممنوع کردهاند. خانم ثابت یکی از هفت مدیر پیشین بهائی در ایران است که بین سالهای ۱۳۸۶ و ۱۳۹۶ در زندان بود و اکنون سومین سال از یک دورهٔ محکومیت ۱۰ سالهٔ جدید را سپری میکند. این معلم پیشین همچنین شاعری شناختهشده در سطح بینالمللی است و در سال ۱۳۹۶ جایزهٔ «نویسندهٔ شجاع» انجمن بینالمللی قلم (PEN) را برای کتاب خود با عنوان «اشعار زندان» دریافت کرد.
خانم فهندژ گفت: «دولت ایران باید حقوق بشر را رعایت کند و همه را در مقابل قانون برابر بداند. برای اینکه اقدامات رئیسجمهور پزشکیان با این خواست مردم و با گفتههای خودش مطابقت داشته باشد او و همکارانش باید حقوق بهائیان، سایر اقلیتهای دینی و قومی، زنان و همهٔ کسانی را که تحت حفاظت دولت او هستند رعایت کنند.»