کاوه مدنی، نایب رئیس مجمع محیط زیست سازمان ملل، تصاویری در حساب توییترش منتشر کرده است که نشان میدهد سد چمشیر در استان کهگیلویه و بویراحمد آبگیری شده است. آبگیری این سد درحالی انجام میشود که کارشناسان محیط زیست بارها درباره خطرات آن برای محیط زیست و مناطق اطراف هشدار دادهاند.
به گزارش بی بی سی، اکنون ۲۷ سال است که بحث بر سر آبگیری سد چمشیر ادامه دارد. متخصصان مخالف میگویند مطالعات درباره آبگیری این سد با همه کارشناسان در میان گذاشته نشده و نظرات تخصصی آنها نادیده گرفته شده است.
به نظر میرسد که شرکت سابیر، از بزرگترین شرکتهای آبی و سدسازی در ایران، دو هفته پیش در صفحه لینکدین خود از آبگیری چمشیر خبر داده بود.
در پی این خبر، کاوه مدنی در توییتی نوشته است: «بنابراین خبر عملیات آبگیری سد چمشیر در روز ۲۶ دی شروع شده بود، در حالی که این خبر روز ۲۷ دی توسط دولت قویا تکذیب شد.»
علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، در آذرماه ۱۴۰۱ گفته بود: «[در مورد] آنچه نصب شده ما نطر ندادیم. قبلا اعلام کردیم اجازه گتوند دوم را نمیدیم. مواضعمان همین است تا راستی آزمایی انجام شود… نتایج کارهای میدانی مشخص شود اعلام موضع میکنیم. هیچگونه آبگیری فعلا انجام نمیشود.»
این در حالی است که سازمان حفاظت محیط زیست نامهای هم به رئیسی نوشت: «به دلیل مطرح شدن تردیدهایی در خصوص وجود منابع شوری در مخزن و دریاچه سد و احتمال شوری آب موید نگرانیها و ابهامات جدی است. تا انجام و تکمیل مطالعات موجود، نظر سازمان عدم آبگیری این سد میباشد.»
سازمان صدا و سیما هم در این مدت تلاش کرد با طرح نظراتی انتقادهای کارشناسان آب و محیط زیست را زیر سوال ببرد.
موافقان آبگیری استدلال میکنند از آب این سد میتوان برای کشاورزی استفاده کرد، نظری که بیانکننده نگرانیهای کشاورزان است.
مخالفان میگویند انحلال گچ موجود در سازند گچساران که مخزن چمشیر روی آن است موجب شوری آب میشود.
به گفته محمد درویش، کنشگر محیط زیست، هفتاد درصد مخزن سد روی سازند گچساران است. این سازند یکی از سازندهایی است که بهشدت به انحلال نمک حساس است. زمینشناسان پیشبینی میکنند با توجه به اینکه این سازند گچی-نمکی است، به محض اینکه گچها حل شوند نمکها هم حل خواهند شد و با یک شرایط بحرانی و خطرناک مواجه خواهیم شد.»
در این منطقه چاههای نفت و گاز هم هستند که ممکن است در سطح زمین نشست یا آب را آلوده کنند.
زیر آب رفتن محل سکونت عشایر و گونههای گیاهی از دیگر ضررهای آبگیری سد چمشیر است.
باستانشناسان هم گفتهاند با انجام آبگیری سد، ۱۴۰ محوطه باستانی در این منطقه تخریب خواهند شد. قدیمیترین آن به دوره فراپارینه سنگی برمیگردد. محوطههایی نیز یافت شدهاند که عمرشان به اواخر نوسنگی میرسد. محوطههای دیگر از ایلام میانه به دست آمده که در آن استقرارگاه ایلام میانه، سفالگری شوشانی و انشانی مشاهده شده است.
امیر حاجیلو استادیار باستانشناسی دانشگاه تربیت مدرس می گوید: دو استودان یا استخواندان در تختههای جنوبی محوطه سد یافت شده است. تفرجگاه یا قریه دوره ساسانی نیز در میان محوطهها کشف شده است.
کارشناسان همچنین نگران هستند که چمشیر، این پنجمین سد بزرگ ایران، به گتوند دوم تبدیل شود. سدی که به شوری آب کارون اضافه کرده است و سالانه ۶۰ میلیارد تومان به کشاورزی این منطقه آسیب میزند. بسیاری آبگیری سد چمشیر را از چاله به چاه افتادن میدانند.